Έθιμα:συνήθειες κάποιου τόπου.
Τι είναι εκείνο όμως που καθιστά τα έθιμα σημαντικά και την τήρηση αυτών αναγκαία;
Την απάντηση πρέπει να αναζητήσουμε στη λειτουργία και επίδραση των εθίμων και να την ανάγουμε στο σύγχρονο τρόπο ζωής.Όταν τα έθιμα τηρούνται,τότε έχουν τη δύναμη να ασκούν μόνιμη και απόλυτη ηθική εξουσία πάνω σε μια κοινωνία και το κυριότερο να διατηρούν και να ενισχύουν την ταυτότητα και το χαρακτήρα της κοινωνίας αυτής.Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε τα ήθη που συνδέονται άμεσα με τα έθιμα.Πρόκειται για τις κοινές αντιλήψεις σε συνδυασμό με τα στοιχεία του χαρακτήρα που εκφράζονται με συγκεκριμένη κοινωνική συμπεριφορά κάθε δεδομένη στιγμή.Όταν οι αντιλήψεις αυτές πάρουν μια σταθερά επαναλαμβανόμενη τελετουργική μορφή, γίνονται έθιμα.
Πολλές φορές η δύναμη που έχει ένα έθιμο είναι τόσο μεγάλη που αντί να επηρεάζεται από τα ήθη,επιβάλλεται,με αποτέλεσμα το έθιμο απλά να μεταλλάσσεται,ώστε αυτό να εκφράζει τις νέες αντιλήψεις,όπως χαρακτηριστικά συνέβη με την έλευση του χριστιανισμού σε πολλά έθιμα με αρχαιοελληνικές και ειδωλολατρικές ρίζες ή και άλλες φορές να τελείται έστω κι αν ελλείπει η αιτία που το δημιούργησε.
Ήθη πάντα υπάρχουν,αλλά πλέον σήμερα δεν δημιουργούν έθιμα.Και αυτό γιατί έχει καταργηθεί ο κατεξοχήν χώρος δημιουργίας των εθίμων,όπου συνέτρεχαν και οι λόγοι που ευνοούσαν τη δημιουργία και διατήρησή τους.Και αναφερόμαστε στην κλειστή ζωή της αγροτικής κοινωνίας,όπου επικρατούσε η έντονη πίστη σε υπερφυσικές δυνάμεις,που έπρεπε λατρευτικά,να καταστούν ευεργετικές,η διάθεση ελεύθερου χρόνου και η συλλογική ζωή.
Σε κάθε περίπτωση τα ελληνικά πατροπαράδοτα έθιμα αποτελούν ένα πλούτο αξιών και ιδανικών που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν,που διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία μας ως λαό και είναι μια σίγουρη βάση για θεώρηση του μέλλοντος.Είναι πολύ σημαντικό να τα μελετήσουμε και το κυριότερο να δούμε το βαθύτερο νόημα που κρύβουν,να εμβαθύνουμε στην ουσία τους.
Αν θέλουμε να διακρίνουμε τα έθιμα σε επίπεδο πολιτιστικό,τότε αυτά είναι κοινωνικά και θρησκευτικά.Τα πρώτα αφορούν εκείνα που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων,ενώ τα δεύτερα εκείνα που αφορούν κυρίως στη λατρεία του Θεού.Επειδή η θρησκεία ανέκαθεν ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ελληνικό λαό και συνυφασμένη με τον ελληνικό πολιτισμό,ο διαχωρισμός αυτός δεν είναι-για την ακρίβεια δεν μπορεί να είναι-απόλυτος,καθώς η θρησκεία έχει περιβάλει όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις και σχεδόν όλα τα έθιμα περιστρέφονται γύρω από θρησκευτικές εορτές και εκδηλώσεις, που αφορούν τη γέννηση,το γάμο,το θάνατο,τη Γέννηση του Θεανθρώπου,το Πάσχα,τις γιορτές των Αγίων Πατέρων μας,κλπ.
Μήπως αν ακολουθήσουμε και μιμηθούμε τους προγόνους μας έχουμε κάτι να κερδίσουμε ;
Οι Λαζαρίνες
Ο φανός της Αναστάσεως
Ήθη και έθιμα των Μεγάλων Καλυβίων
Τα καρκατζάλια της Φήκης
Ήθη και έθιμα του Νεραϊδοχωρίου
Ήθη και έθιμα της Ανθούσας
Χριστουγεννιάτικα ήθη κια έθιμα
Ήθη και έθιμα του Λιόπρασου
Τα κλήδωνα
Τα ρογκατζιάρια της Οξύνειας
Πανηγύρια και λαογραφικές εκδηλωσεις
Χοροί Τρικάλων
Οι φυλές των Τρικάλων
Παραδοσιακές συνταγές
Τοπικές παραδοσιακές ενδυμασίες
Το έθιμο "Μπουλούκι" ή "Καβούκι" των Φώτων στο Ζάρκο
Τι είναι εκείνο όμως που καθιστά τα έθιμα σημαντικά και την τήρηση αυτών αναγκαία;
Την απάντηση πρέπει να αναζητήσουμε στη λειτουργία και επίδραση των εθίμων και να την ανάγουμε στο σύγχρονο τρόπο ζωής.Όταν τα έθιμα τηρούνται,τότε έχουν τη δύναμη να ασκούν μόνιμη και απόλυτη ηθική εξουσία πάνω σε μια κοινωνία και το κυριότερο να διατηρούν και να ενισχύουν την ταυτότητα και το χαρακτήρα της κοινωνίας αυτής.Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε τα ήθη που συνδέονται άμεσα με τα έθιμα.Πρόκειται για τις κοινές αντιλήψεις σε συνδυασμό με τα στοιχεία του χαρακτήρα που εκφράζονται με συγκεκριμένη κοινωνική συμπεριφορά κάθε δεδομένη στιγμή.Όταν οι αντιλήψεις αυτές πάρουν μια σταθερά επαναλαμβανόμενη τελετουργική μορφή, γίνονται έθιμα.
Πολλές φορές η δύναμη που έχει ένα έθιμο είναι τόσο μεγάλη που αντί να επηρεάζεται από τα ήθη,επιβάλλεται,με αποτέλεσμα το έθιμο απλά να μεταλλάσσεται,ώστε αυτό να εκφράζει τις νέες αντιλήψεις,όπως χαρακτηριστικά συνέβη με την έλευση του χριστιανισμού σε πολλά έθιμα με αρχαιοελληνικές και ειδωλολατρικές ρίζες ή και άλλες φορές να τελείται έστω κι αν ελλείπει η αιτία που το δημιούργησε.
Ήθη πάντα υπάρχουν,αλλά πλέον σήμερα δεν δημιουργούν έθιμα.Και αυτό γιατί έχει καταργηθεί ο κατεξοχήν χώρος δημιουργίας των εθίμων,όπου συνέτρεχαν και οι λόγοι που ευνοούσαν τη δημιουργία και διατήρησή τους.Και αναφερόμαστε στην κλειστή ζωή της αγροτικής κοινωνίας,όπου επικρατούσε η έντονη πίστη σε υπερφυσικές δυνάμεις,που έπρεπε λατρευτικά,να καταστούν ευεργετικές,η διάθεση ελεύθερου χρόνου και η συλλογική ζωή.
Σε κάθε περίπτωση τα ελληνικά πατροπαράδοτα έθιμα αποτελούν ένα πλούτο αξιών και ιδανικών που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν,που διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία μας ως λαό και είναι μια σίγουρη βάση για θεώρηση του μέλλοντος.Είναι πολύ σημαντικό να τα μελετήσουμε και το κυριότερο να δούμε το βαθύτερο νόημα που κρύβουν,να εμβαθύνουμε στην ουσία τους.
Αν θέλουμε να διακρίνουμε τα έθιμα σε επίπεδο πολιτιστικό,τότε αυτά είναι κοινωνικά και θρησκευτικά.Τα πρώτα αφορούν εκείνα που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων,ενώ τα δεύτερα εκείνα που αφορούν κυρίως στη λατρεία του Θεού.Επειδή η θρησκεία ανέκαθεν ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ελληνικό λαό και συνυφασμένη με τον ελληνικό πολιτισμό,ο διαχωρισμός αυτός δεν είναι-για την ακρίβεια δεν μπορεί να είναι-απόλυτος,καθώς η θρησκεία έχει περιβάλει όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις και σχεδόν όλα τα έθιμα περιστρέφονται γύρω από θρησκευτικές εορτές και εκδηλώσεις, που αφορούν τη γέννηση,το γάμο,το θάνατο,τη Γέννηση του Θεανθρώπου,το Πάσχα,τις γιορτές των Αγίων Πατέρων μας,κλπ.
Μήπως αν ακολουθήσουμε και μιμηθούμε τους προγόνους μας έχουμε κάτι να κερδίσουμε ;
Οι Λαζαρίνες
Ο φανός της Αναστάσεως
Ήθη και έθιμα των Μεγάλων Καλυβίων
Τα καρκατζάλια της Φήκης
Ήθη και έθιμα του Νεραϊδοχωρίου
Ήθη και έθιμα της Ανθούσας
Χριστουγεννιάτικα ήθη κια έθιμα
Ήθη και έθιμα του Λιόπρασου
Τα κλήδωνα
Τα ρογκατζιάρια της Οξύνειας
Πανηγύρια και λαογραφικές εκδηλωσεις
Χοροί Τρικάλων
Οι φυλές των Τρικάλων
Παραδοσιακές συνταγές
Τοπικές παραδοσιακές ενδυμασίες
Το έθιμο "Μπουλούκι" ή "Καβούκι" των Φώτων στο Ζάρκο