Η παρουσία των Τούρκων στη Θεσσαλία σημειώνεται από το τέλος του 14ου αιώνα,όταν ο σουλτάνος Βαγιαζίτ πέρασε στην Ευρώπη το 1393 και από τη Μακεδονία κατέβηκε στη Θεσσαλία.Οριστικά την κατέλαβε ο Μουράτ Β' το 1423 και εγκατέστησε 5.000-6.000 φίλεργους εμπειροπόλεμους χωρικούς από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας για να καλλιεργούν τη γη.Οι Θεσσαλοί δοκιμάστηκαν από την καταπίεση των Τούρκων.Πολλοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις δυσπρόσιτες άγονες ορεινές περιοχές του Πηλίου και των Αγράφων,εγκαταλείποντας την εύφορη πεδιάδα,όπου η ζωή των αγροτών ήταν αβάσταχτη,καθώς η σχέση με τους γαιοκτήμονες ήταν δουλοπαροικιακή,όπως στην αρχαιότητα των πενεστών.Οι ίδιοι και τα παιδιά τους εργάζονταν υποχρεωτικά στο ίδιο τιμάριο και πλήρωναν φόρους νόμιμους και αυθαίρετους.Οι πλημμύρες,οι φτωχές σε παραγωγή χρονιές και η ελονοσία συμπλήρωναν την εξαθλίωση.
Οι Τούρκοι για να εξασφαλίσουν την τάξη ίδρυσαν στα θεσσαλικά Άγραφα το πρώτο αρματολίκι, θεσμός που στα μέσα του 15ου αιώνα καθιερώθηκε σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων.Με τη Συνθήκη του Ταμασίου εξάλλου,που υπογράφηκε στην ομώνυμη θέση της περιοχής της Καρδίτσας,το 1525 χορηγήθηκαν προνόμια στους κατοίκους των Αγράφων,όπου απαγορευόταν η εγκατάσταση Τούρκων-εκτός από το Φανάρι-επιτρεπόταν η ελεύθερη επικοινωνία με την πεδιάδα και πλήρωναν 50.000 γρόσια το χρόνο.Το ποσό άφηναν οι κοινότητες στην Πύλη.Σταθμός στην ιστορία της Θεσσαλίας υπήρξε η επανάσταση του μητροπολίτη Λαρίσης Διονυσίου του Φιλοσόφου το 1600, ο οποίος κήρυξε ένοπλο κατά των Τούρκων αγώνα.Το κίνημα απέτυχε και τα αντίποινα των κατακτητών-σφαγές,λεηλασίες, εξανδραποδισμοί-αποδεκάτισαν τον πληθυσμό.Το 1611 ο Διονύσιος οργάνωσε νέο κίνημα από την Ήπειρο.Ο ίδιος θανατώθηκε, ενώ Θεσσαλοί και Ηπειρώτες δοκιμάστηκαν ξανά από τις τουρκικές ωμότητες.Φοβερές επιδημίες στα 1667 και 1768, θανατικά στα 1719 και 1742 και οι καταστροφικές πλημμύρες του Πηνειού στα 1684 και 1729 αποδεκάτισαν και πάλι τον πληθυσμό.Μεγάλο πλήγμα υπέστη ο ελληνικός λαός μετά τα Ορλωφικά (1770 - 1774),όταν οι Τούρκοι πυρπόλησαν τους οικισμούς,κατέστρεψαν τη μοναδική εκκλησία που είχε απομείνει στη Λάρισα,του Αγίου Αχιλλείου,άρπαξαν τις περιουσίες των πλουσίων και αφάνισαν τους κατοίκους. Έτσι τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης στη Λάρισα δεν υπήρχε χριστιανική εκκλησία,αλλά υπήρχαν συναγωγή και 24 τζαμιά.
Την εποχή αυτή αναπτύχθηκαν σημαντικά βιοτεχνικά κέντρα στη Θεσσαλία.Ονομαστές ήταν οι κόκκινες βαφές από το ριζάρι,τα μάλλινα νήματα,το μετάξι,τα υφαντά,οι επενδύτες,που τρoφοδoτoύσαν τις ξένες αγορές.Ο Τύρναβος,η Τσαριτσάνη,η Ραψάνη και προπάντων τα Αμπελάκια με τον πρωτοποριακό συνεταιρισμό τους ανέπτυξαν βιοτεχνίες βαφής και υφαντουργία.Η Ζαγορά,που φημιζόταν για το μετάξι και τους μάλλινους επενδύτες,διέθετε αξιόλογο εμπορικό στόλο και οι κάτοικοι διακρίθηκαν για τη ναυτιλιακή δραστηριότητα. όπως αργότερα ο Βόλος και το Τρίκερι.Στα τέλη του 18ου αιώνα και αρχές του 19ου αιώνα χτίστηκαν πολλά αρχοντικά,μοναστήρια,εκκλησίες και σχολεία.Σπουδαιότερα σχολεία ήταν το Ελληνομουσείο της Ζαγοράς και η Σχολή των Μηλέων,ενώ σχολεία των κοινών γραμμάτων υπήρχαν σχεδόν σε όλα τα χωριά της Θεσσαλίας.Την εποχή αυτή διακρίθηκαν αρκετοί Θεσσαλοί στα γράμματα και συνέβαλαν στον ξεσηκωμό του γένους.Όπως ο Ρήγας Φεραίος,ο Άνθιμος Γαζής,ο Γρηγόριος Κωνσταντάς,ο Δανιήλ Φιλιππίδης,ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων,ο Θεόκλης Φαρμακίδης,ο Στέφανος Κομμητάς,Έλληνες της διασποράς που είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.
Οι Τούρκοι για να εξασφαλίσουν την τάξη ίδρυσαν στα θεσσαλικά Άγραφα το πρώτο αρματολίκι, θεσμός που στα μέσα του 15ου αιώνα καθιερώθηκε σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων.Με τη Συνθήκη του Ταμασίου εξάλλου,που υπογράφηκε στην ομώνυμη θέση της περιοχής της Καρδίτσας,το 1525 χορηγήθηκαν προνόμια στους κατοίκους των Αγράφων,όπου απαγορευόταν η εγκατάσταση Τούρκων-εκτός από το Φανάρι-επιτρεπόταν η ελεύθερη επικοινωνία με την πεδιάδα και πλήρωναν 50.000 γρόσια το χρόνο.Το ποσό άφηναν οι κοινότητες στην Πύλη.Σταθμός στην ιστορία της Θεσσαλίας υπήρξε η επανάσταση του μητροπολίτη Λαρίσης Διονυσίου του Φιλοσόφου το 1600, ο οποίος κήρυξε ένοπλο κατά των Τούρκων αγώνα.Το κίνημα απέτυχε και τα αντίποινα των κατακτητών-σφαγές,λεηλασίες, εξανδραποδισμοί-αποδεκάτισαν τον πληθυσμό.Το 1611 ο Διονύσιος οργάνωσε νέο κίνημα από την Ήπειρο.Ο ίδιος θανατώθηκε, ενώ Θεσσαλοί και Ηπειρώτες δοκιμάστηκαν ξανά από τις τουρκικές ωμότητες.Φοβερές επιδημίες στα 1667 και 1768, θανατικά στα 1719 και 1742 και οι καταστροφικές πλημμύρες του Πηνειού στα 1684 και 1729 αποδεκάτισαν και πάλι τον πληθυσμό.Μεγάλο πλήγμα υπέστη ο ελληνικός λαός μετά τα Ορλωφικά (1770 - 1774),όταν οι Τούρκοι πυρπόλησαν τους οικισμούς,κατέστρεψαν τη μοναδική εκκλησία που είχε απομείνει στη Λάρισα,του Αγίου Αχιλλείου,άρπαξαν τις περιουσίες των πλουσίων και αφάνισαν τους κατοίκους. Έτσι τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης στη Λάρισα δεν υπήρχε χριστιανική εκκλησία,αλλά υπήρχαν συναγωγή και 24 τζαμιά. Την εποχή αυτή αναπτύχθηκαν σημαντικά βιοτεχνικά κέντρα στη Θεσσαλία.Ονομαστές ήταν οι κόκκινες βαφές από το ριζάρι,τα μάλλινα νήματα,το μετάξι,τα υφαντά,οι επενδύτες,που τρoφοδoτoύσαν τις ξένες αγορές.Ο Τύρναβος,η Τσαριτσάνη,η Ραψάνη και προπάντων τα Αμπελάκια με τον πρωτοποριακό συνεταιρισμό τους ανέπτυξαν βιοτεχνίες βαφής και υφαντουργία.Η Ζαγορά,που φημιζόταν για το μετάξι και τους μάλλινους επενδύτες,διέθετε αξιόλογο εμπορικό στόλο και οι κάτοικοι διακρίθηκαν για τη ναυτιλιακή δραστηριότητα. όπως αργότερα ο Βόλος και το Τρίκερι.Στα τέλη του 18ου αιώνα και αρχές του 19ου αιώνα χτίστηκαν πολλά αρχοντικά,μοναστήρια,εκκλησίες και σχολεία.Σπουδαιότερα σχολεία ήταν το Ελληνομουσείο της Ζαγοράς και η Σχολή των Μηλέων,ενώ σχολεία των κοινών γραμμάτων υπήρχαν σχεδόν σε όλα τα χωριά της Θεσσαλίας.Την εποχή αυτή διακρίθηκαν αρκετοί Θεσσαλοί στα γράμματα και συνέβαλαν στον ξεσηκωμό του γένους.Όπως ο Ρήγας Φεραίος,ο Άνθιμος Γαζής,ο Γρηγόριος Κωνσταντάς,ο Δανιήλ Φιλιππίδης,ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων,ο Θεόκλης Φαρμακίδης,ο Στέφανος Κομμητάς,Έλληνες της διασποράς που είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.
 |
| Σημαία εθελοντικού Σώματος Δαγκλή στην επανάσταση του 1854 |
Παρ' ότι ήταν συγκεντρωμένες ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στη Λάρισα και τα Τρίκαλα,τα χωριό του Πηλίου και το Τρίκερι επαναστάτησαν στις αρχές Μαΐου 1821 αλλά η επανάσταση πνίγηκε στο αίμα από το Δράμαλη το 1822.Άκαρπη απέβη και η προσπάθεια αναζωπύρωσης το 1823.Σημαντική όμως υπήρξε η συμμετοχή των Θεσσαλών στους αγώνες στη Στερεά και την Πελοπόννησο.Παρόντες ήταν και στις εθνικές συνελεύσεις.Η Θεσσαλία έμεινε έξω από τα σύνορα του ανεξάρτητου ελληνικού κρότους.Λίγα χρόνια αργότερα. το 1841,στη διάρκεια του Τουρκοαιγυπτιακού πολέμου,Κρήτη και Θεσσαλία επαναστάτησαν χωρίς αποτέλεσμα.Νέο επαναστατικό κίνημα εκδηλώθηκε το 1854 στη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου,όταν ο ελληνισμός πίστεψε πως είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή.Μακεδονία,Ήπειρος και Θεσσαλία ξεσηκώθηκαν.Τον αγώνα άρχισαν 300 Μακεδόνες με επικεφαλής το Θεόδωρο Ζιάκα.Τους επαναστάτες ενίσχυσε το Σώμα τον Ολυμπίων και στις 12 Μαρτίου 1854 κατέλαβαν το χωριό Πλάκα.Οι συγκρούσεις με τις τουρκικές φρουρές συνεχίστηκαν στο Φανάρι,στο Δομοκό,στο Βόλο,στα Φάρσαλα και στις 9 Μαΐου η νίκη των Ελλήνων στην Καλαμπάκα, εναντίον ισχυρής τουρκικής δύναμης τρόμαξε τους φίλους Άγγλους και Γάλλους, οι οποίοι ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση να αποδοκιμάσει τον απελευθερωτικό αγώνα.Νέα εξέγερση εκδηλώθηκε λίγα χρόνια αργότερα,το 1877,στη διάρκεια νέου Ρωσοτουρκικού πολέμου όταν οι Θεσσαλοί κατέλαβαν τη μονή Σουθριάς κοντά στο Βόλο,που ανακατέλαβαν οι Τούρκοι.Στα μέσα Ιανουαρίου 1878 το Πήλιο επαναστάτησε, σχημάτισε προσωρινή διοίκηση και κήρυξε την ένωση με το ελεύθερο κράτος.
Το επαναστατικό στρατηγείο εγκαταστάθηκε στη Ζαγορά. Επαναστατικός πυρήνας δημιουργήθηκε και στα θεσσαλικά Άγραφα.Αλλά και πάλι οι φιλικές προς την Τουρκία δυνάμεις υποχρέωσαν την Ελλάδα να ανακαλέσει τις δυνάμεις του στρατού που είχαν μπει στη Θεσσαλία.Η τύχη της Θεσσαλίας κρίθηκε στο Συνέδριο του Βερολίνου τον lούνιο του 1878,που είχε συνέλθει για την αναθεώρηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου,με την οποία τερματιζόταν ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος.Οι αντιπρόσωποι των δυνάμεων δέχθηκαν την ένωση της Θεσσαλίας και μέρους της Ηπείρου,με την Ελλάδα,όμως η απόφαση δεν συμπεριλήφθηκε στη Συνθήκη του Βερολίνου εξαιτίας της επιμονής της Τουρκίας.Ύστερα από επίπονες διαπραγματεύσεις συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων και στις 26 Μαρτίου/7 Απριλίου 1881 γνωστοποιήθηκε στην ελληνική κυβέρνηση η απόφαση προσάρτησης της Θεσσαλίας που άφηνε όμως έξω την περιοχή της Ελασσόνας.Οι σχετικές συμβάσεις υπογράφηκαν μεταξύ Μεγάλων Δυνάμεων και Τουρκίας στις 12/24 Μαΐου και Ελλάδος-Τουρκίας στις 20 Ιουνίου/2 Ιουλίου 1881.Στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 η Θεσσαλία δοκιμάστηκε και πάλι όταν ο στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει ως την περιοχή της Λαμίας,όπου υπογράφηκε ανακωχή,με νέα όρια σε βάρος της Ελλάδας.Οι υπόλοιπες περιοχές της Θεσσαλίας απελευθερώθηκαν στους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912 - 1913,ενώ είχε προηγηθεί η μεγάλη αγροτική επανάσταση το 1910.Μετά την απελευθέρωση η Θεσσαλία αναπτύχθηκε οικονομικά, δημογραφικά και πολιτιστικά.Σημαντική υπήρξε η συμβολή της στον αντιστασιακό αγώνα στη γερμανική κατοχή στα 1941 - 1944,για αυτό αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα από τους κατακτητές.
 |
| Σημαία προσάρτησης του 1881 |