Τρίκαλα Άγιοι Απόστολοι Καρυές Λογγάκι Περδικορράχη Ριζαρειό Σωτήρα Φλαμούλι Ελάτη Άγιος Γεώργιος Βλατανέοι Βλάχα Λιπιότα Ξυλοχώρι Άγιος Νικόλαος Αθαμανία Βροντερό Γαρδίκι Παλαιοχώρι Δέση Βακάρι Φορτώσι Δροσοχώρι Καλόγηροι Νεραϊδοχώρι Περτούλι Πύρρα Βασιλική Άγιοι Θεόδωροι Θεόπετρα Περιστέρα Λυγαριά Γόμφοι Δροσερόν Μουριά Παλαιομονάστηρο Πηγή Μεγαλοχώρι Λόγγος Πατουλιά Χρυσαυγή Καλαμπάκα Αγία Παρασκευή Βιτουμάς Αύρα Νέα Ζωή Βλαχάβα Διάβα Κορομηλιά Καστράκι Κρύα Βρύση Τριφύλλια Μεγάλη Κερασέα Μουργκάνη Ορθοβούνι Σαρακήνα Βαλτινό Δενδροχώρι Εξάλοφος Ματσουκιώτικα Κάτω Ελάτη Αμμουδιά Μέλιγος Μεσιακά Φωτάδα Καστανιά Μηλότοπος Αμάραντο Ελάφι Αμπελοχώρι Καλομοίρα Ματονέρι Κλεινό Αμπέλια Μπάσια Χρύσινο Αηδόνα Γλυκομηλιά Καλογριανή Παλαιοχώρι Χρυσομηλιά Πρίνος Ανταλλάξιμα Γενέσι Γοργογύρι Δίλοφο Ξυλοπάροικο Κόρη Πρόδρομος Παναγία Κουτσούφλιανη Κορυδαλλός Μαλακάσι Πεύκη Τρυγώνα Ανάληψη Μεγάλα Καλύβια Αγία Κυριακή Γλίνος Οιχαλία Γεωργανάδες Κλοκοτός Κρήνη Πετρωτό Παλαιόπυργος Κοκκόνα Αγρελιά Αρδάνι Ζηλευτή Κουμαριά Κρηνίτσα Λιόπρασο Λαγκαδιά Ρίζωμα Ελληνόκαστρο Πλάτανος Ράξα Χαϊδεμένη Σπαθάδες Άγιος Νικόλαος Ταξιάρχες Νομή Πετρόπορος Σερβωτά Φανερωμένη Φήκη Δροσοπηγή Ελευθεροχώρι Παραπόταμος Βαλαμάνδρι Λιλή Πιάλεια Φιλύρα Πύλη Άγιος Βησσαρίων Άγιος Προκόπιος Κοτρώνιον Λογγιές Κάτω Παλαιοκαρυά Άνω Παλαιοκαρυά Μέση Παλαιοκαρυά Πετροχώρι Ροποτό Άγιος Δημήτριος Άγιος Ιωάννης Λογγιές Παναγία Πολυθέα Τσεκούρα Στουρναραίικα Άγιος Κωνσταντίνος Ισιώματα Καλλιθέα Καρυές Καστανιά Παλαιοχώρι Ψάρρο Βαθύρρευμα Βαλκάνο Ζωγραφαίικα Παναγιωταίικα Λιβαδοχώρι Μεσοχώρα Εξοχή Σπίτια Μοσχόφυτο Λεπτοκαρυά Ορεινή Πλατανάκια [ 47 ] Νέα Πεύκη Παράμερο Πολυνέρι Παναγία Κονισκός Καλοχώρι Γερακάρι Καλλιθέα Λογγά Μαυρέλι Αχελινάδα Φλαμπουρέσι Αγία Τριάδα Φωτεινό Κεφαλόβρυσο Διαλεκτό Διπόταμος Ρόγκια Μέγα Κεφαλόβρυσο Μεγάρχη Καλονέρι Ουρανός Φαρκαδών Αχλαδοχώρι Γριζάνο Διάσελλο Ζάρκος Κεραμίδι Παναγίτσα Πηνειάς Ασπροκκλησιά Κερασούλα Ψήλωμα Αγιόφυλλο Αγναντιά Σταγιάδες Αχλαδέα Θεοτόκος Γάβρος Άγιος Δημήτριος Κακοπλεύρι Ξηρόκαμπος Οξύνεια Μύκανη Σκεπάρι Καλλιρρόη Αγία Παρασκευή Ανθούσαν Κατάφυτo Μηλιά Κρανιά Δολιανά Κονάκια Πολυθέα Στεφάνι Χαλίκι Μυρόφυλλο Άγιος Γεώργιος Γκολφάρι Γλίστρα Καραβδαίικα Μπουρνιάς Πύργος Φτέρη Νεράιδα Λαφίνα Αρματολικό Γούρνες Γράβος Λεφαίικα Σκλήθρα Παχτούρι Αετός Κορυφή

ΒΑΡΟΥΣΙ

Στα Τρίκαλα τον 19ο αιώνα σύμφωνα με τις περιγραφές περιηγητών που την επισκέφτηκαν την εποχή εκείνη,η πόλη είχε κάποιο είδος  φυλετικού διαχωρισμού:οι Τούρκοι κατοικούν κυρίως στα Κουτσομήλια και στο Τρικαίογλου,οι Εβραίοι στα “Εβραιικά”,ορισμένοι Άραβες στα “Αραπάτικα” και οι Χριστιανοί στο “Βαρούσι”.
Η ονομασία “Βαρούσι” χρησιμοποιήθηκε σε ολόκληρο το Βαλκανικό χώρο,χαρακτηρίζοντας οικισμούς που αναπτύχθηκαν έξω και γύρω από κάποιο κάστρο.Χρησιμοποιήθηκε επίσης σε πολά μέρη της Ελλάδας για να ονομάσει τις Χριστιανικές συνοικίες των τουρκοκρατούμενων πόλεων.Σχετικά όμως με τη σημασία της λέξης υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές.Κατ’ άλλους η λέξη είναι Ουγγρική που τη δανείστηκε η Τούρκικη γλώσσα και σημαίνει προάστιο.Επίσης, ο Consivery γράφει ότι η παλιά πόλη ονομάζεται VARONCH που στην Αλβανική γλώσσα σημαίνει προάστιο.Ακόμη ο Μοσχόπουλος την αναφέρει ως την έξω από το φρούριο συνοικία.Άλλη άποψη είναι ότι οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη για συνοικία που κατοικείται μόνο από χριστιανούς.
Η λέξη Βαρούσι,υποδηλώνοντας την ελληνική συνοικία των Τρικάλων,αναφέρεται συχνά στα γραπτά του κώδικα Τρίκκης.Η παλιότερη εκκλησιαστική πράξη που την αναφέρει είναι του έτους 1708.Σε άλλες πράξεις συναντάμε φράσεις όπως “Χριστιανοί του Βαρουσίου,”οι προεστώτες του Βαρουσίου”,που δείχνουν ότι το Βαρούσι ήταν η χριστιανική και παράλληλα εύπορη και αυτοδιοικούμενη συνοικία της πόλης.Το Βαρούσι επί Τουρκοκρατίας έως το 1930 υπήρξε η αρχοντική συνοικία της πόλης και περιλαμβάνει μέχρι σήμερα ένα μεγάλο αριθμό διατηρητέων παλιών κτιρίων και αρχοντικών της εποχής εκείνης.Πολλά είναι τα αρχοντικά στην συνοικία που έχουν κάποια ιδιαίτερη ιστορική αξία για την πόλη των Τρικάλων.Στη διασταύρωση των οδών Τέλλου Άγρα και Μανδάλου είναι το σπουδαίο αρχοντικό Σιμή και σχεδόν δίπλα του,το αρχοντικό του δικηγόρου Χρήστου Αναγνωστιάδη.Καταγράφηκε στην ιστορία φιλοξενώντας τον Παύλο Μελά στο πέρασμα του από τα Τρίκαλα το 1904.Δίπλα του,το επίσης αρχοντικό Σιμή,της οικογένειας,που διέσωσε από τα χέρια των Τούρκων την Τίμια Κάρα του Αγίου Γρηγορίου,του Νεοκαισαρείας,που φυλάσσεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής.Δεξιά πιο πάνω,το παραδοσιακό σπίτι του βουλευτή Νικόλαου Γαρδικιώτη,που ως Αντιπρόεδρος της Βουλής,το 1917,όρκισε τον Βασιλιά Αλέξανδρο,μετά την παραίτηση του Γεωργίου Β'.Πίσω ακριβώςτο ανακαινισμένο αρχοντικό του βουλευτή και εκ των πρώτων Τρικαλινών γιατρών Δημητρίου Φωτάκη,μιας πολιτικής,επιστημονικής και πνευματικής προσωπικότητας,μετά την απελευθέρωση των Τρικάλων τον Αύγουστο του 1881.Απέναντι από του Αναγνωστιάδη,στο στενάκι Τέλλου Άγρα, το σπίτι του Ντούλα Βλιτσάκη,δικηγόρου,που πριν πέσει θύμα ληστών,έγραψε και εξέδωσε,πρώτος αυτός,το 1892,την ιστορία των Τρικάλων.Και πιο κάτω,στις παρυφές του Βαρουσιού,το πέτρινο των Αδελφών Λεωνίδα και Τάσου Κλειδωνοπούλου,εκδοτών της ιστορικής πια εφημερίδας «Θάρρος»,όπου φιλοξενήθηκαν προσωπικότητες,όπως ο Νικόλαος
Πλαστήρας,η Μαρίκα Κοτοπούλη και άλλοι.Και εκεί κοντά τα σπίτια τριών Δημάρχων των
Τρικάλων,τού Νίκου Κλιάφα,Ιωάννη Μάτη και Αλέξανδρου Πούλιου.Κατηφορίζοντας προς τους
Αγίους Αναργύρους,στο δρομάκι αριστερά,το σπίτι της τραγικής Ματίνας Πλατογιάννη-τού τελευταίου θύματος των έκτακτων στρατοδικείων του 1947,δίπλα απ'τούς Αγίους Αναργύρους, το ερειπωμένο πια σήμερα παραδοσιακό Μαργαρίτη,όπου ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα η νεαρή τότε Γαλάτεια Γεωργίου Καραγιάννη,μια αθόρυβη και σεμνή Τρικαλινή στην οποία οφείλεται η πρώτη αποκάλυψη της ηρωϊκής πράξης του Βασίλη Κουβέλα.Τέλος στο Βαρούσι,το παραδοσιακό του Κωνσταντίνου Βούλη,του έφεδρου ανθυπολοχαγού,του πρώτου Τρικαλινού θύματος του πολέμου,πού σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό των Γερμανών στην Μεσσηνία και το πατρικό της Κατερίνας Καυκιά,της αδελφής νοσοκόμας του Ε.Ε.Σ.
Η συνοικία του Βαρουσίου έχει κριθεί διατηρητέα και όσα σπίτια χτίζονται πάνω από τα παλιά που έχουν πέσει, διατηρούν το ρυθμό των παλιών.
Οι τύποι των σπιτιών του Βαρουσίου:
Επιχειρώντας την κατάταξη των σπιτιών του Βαρουσιού σε τύπους,διαπιστώνουμε την ύπαρξη τριών κατηγόριων:
α) σπίτια με είσοδο από την αυλή
β) σπίτια με είσοδο απευθείας από το δρόμο και
γ) σπίτια με δυο εισόδους.
Η κατηγόρια που επικρατεί είναι πρώτη.Η δεύτερη και η τρίτη κατηγόρια περιλαμβάνει σπίτια μεταγενέστερα.

Στην πρώτη κατηγορία επίσης ανήκουν κυρίως τα τούρκικα σπίτια,ενώ η δεύτερη και η τρίτη περιλαμβάνει σπίτια που χτίστηκαν από Έλληνες χωρίς όμως αυτό να είναι απόλυτο. Χαρακτηριστικό,επίσης, των περισσότερων τύπων είναι το κλειστό σχήμα τους,ακανόνιστο, ορθογώνιο,Γ ή Π αλλά με πολύ μικρά σκέλη,σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε αρχοντικά άλλων πόλεων,όπου τα καθαρά σχήματα Γ ή Π είναι πιο δεδομένα.
Τα υλικά κατασκευής τους είναι κυρίως ξύλα,καλαμωτές, σοβάς ή πλίνθοι στα διάκενα.Είναι σοβατισμένα και βαμμένα με διάφορα χρώματα,κυρίως ανοικτές αποχρώσεις:λουλακί,ροζ, πράσινο και έχουν κεραμοσκεπαστές στέγες,που είναι επικλινείς με μακριές μαρκίζες που δημιουργούν ίσκιο.Τα επάνω πατώματα προεξέχουν στους δρόμους για να αυξάνουν τον ωφέλιμο χώρο στις αυλές και στα δωμάτια των σπιτιών.
Στοιχεία χαρακτηριστικά των σπιτιών που συνθέτουν τη λειτουργία τους είναι:

Τα σαχνισιά
Καθοριστικό μορφολογικό στοιχείο μπορούν να θεωρηθούν να σαχνισιά.Οι σκεπαστές αυτές προεξοχές των ορόφων μπορεί να είναι παράλληλες προς την οικοδομική γραμμή του ισογείου, για λόγους εξοικονόμησης χώρου,είτε τριγωνικές για λόγους ορθογωνισμού του δωματίου η καλύτερου προσανατολισμού,είτε τραπεζοειδείς ώστε να εξυπηρετούν ταυτόχρονα την εξοικονόμηση και τον ορθογωνισμό του χώρου.Σε ορισμένα σπίτια υπάρχει ταυτόχρονα προεξοχή στη μία γωνία και εσοχή στην άλλη.Η συνύπαρξη πολλών μορφών προεξοχών είναι δυνατή στο ίδιο σπίτι ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν. Η στήριξή του επίσης διαμορφώνεται με πολλούς τρόπους.
Τα σαχνισιά αναδεικνύονται με την πλαισίωση τους από ξύλινο πλαίσιο Π,που τονίζεται σαφώς πάνω στο σοβά.Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει ένα οριζόντιο ξύλινο στοιχείο στο κάτω μέρος και δύο κατακόρυφα,σαν παραστάδες,που συνήθως φτάνουν μέχρι το πρέκι των παραθύρων και καταλήγουν σε μικρά επίκρανα. Αυτή η προσπάθεια πλαισίωσης του σαχνισιού και τονισμού των οριζόντιων ζωνών του – ζώνη ποδιάς,ζώνη παραθύρων,ζώνη υπέρθυρου–υπήρχε σε όλα σχεδόν τα σπίτια του βαρουσίου,ενώ σε μικρότερο βαθμό τη συναντάμε σε αρχοντικά των Ιωαννίνων,της Σιάτιστας,της Καστοριάς και της Βέροιας.



Το χαγιάτι
Το χαγιάτι είναι ένας ημιυπαίθριος χώρος στον όροφο του σπιτιού,πολύ βασικός για τη λειτουργική διάρθρωση του,αφρού σε αυτόν ανοίγονται όλα τα υπόλοιπα δωμάτια.Χαρακτηρίζει τα περισσότερα σπίτια του Βαρουσίου και αποτελεί στοιχείο πολλών βορειοελλαδίτικων αρχοντικών,με άλλη ίσως ονομασία,όπως “ηλιακός “ ή “κρεββάτα” στα Γιάννενα, ή “λιακωτό” στη Βέροια.Στα σπίτια που δεν έχουν χαγιάτι υπάρχει ένας αντίστοιχος κεντρικός χώρος, κλειστός όμως,που εξελίχτηκε αργότερα στον κεντρικό προθάλαμο των νεοκλασικών αρχοντικών της περιοχής με τη συμμετρική κάτοψή.
Το χαγιάτι των σπιτιών είναι ανοιχτό,με ξύλινα υποστηρίγματα με προσκέφαλα,που κρατάνε τα δοκάρια της στέγης.Συχνά επίσης διαμορφώνεται ένα είδος τοξοστοιχίας με τόξα από μπαγδατί,που παλιότερα τα ονόμαζαν κουρτίνες,ειδικά όταν είχαν κοιλόκυρτα διακοσμητικά σχήματα.Αργότερα το χαγιάτι κλείνεται με μεγάλες τζαμαρίες.
Στα τέλη του 19ου αιώνα επίσης,σαν συνέπεια νεοκλασικών επιδράσεων,σε πολλά σπίτια προσθέτουν στους ορόφους μικρά ελαφρά μπαλκόνια,μεταλλικής κατασκευής,με διακοσμητικά σιδερένια κιγκλιδώματα.Συχνά τα μπαλκόνια αυτά τοποθετούνται ανάμεσα σε δύο σαχνισιά.

Το ανώι  
Το ανώι βρίσκεται στον όροφο ο οποίος  είναι πολύ βασικός χώρος,γιατί σ’ αυτόν ανοίγονται όλα τα άλλα δωμάτια.Ήταν απλά επιπλωμένο και αποτελούσε το καθημερινό δωμάτιο της οικογένειας.Στη μέση συνήθως είχε ένα μεγάλο τραπέζι της οικογένειας,σε μια γωνιά του τοίχου ήταν ο αργαλειός,σε μια άλλη γωνιά το εικονοστάσι που το φώτιζε μια καντήλα κρεμασμένη από το ξύλινο σκαλιστό ταβάνι του χαγιατιού και στο βάθος του δωματίου υπήρχε το τζάκι.

Το ισόγειο  
Για λόγους ασφάλειας ή λειτουργικούς δεν είχε παράθυρα προς το δρόμο.Αντίθετα σειρές παραθύρων στον όροφο φωτίζουν το εσωτερικό και επιτρέπουν τη θέα.Η όψη προς την αυλή έχει περισσότερα ανοίγματα.Στο ισόγειο υπάρχουν κυρίως βοηθητικοί χώροι:κελάρια,αποθήκες ξύλων,εργαλείων κ.λπ.

To υπόγειο   
Ελάχιστα από τα σπίτια που είχαν λιθόκτιστα υπόγεια θολωτά για να αποθηκεύσουν τα υπάρχοντά τους,σώζονται.Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο το υπόγειο χρησίμευε ως καταφύγιο.

Οι εκκλησίες του Βαρουσιού
Εδώ βρίσκονται και οι περισσότερες εκκλησίες της πόλης,βυζαντινές και μεταβυζαντινές,πολύ κοντά η μία στην άλλη (επτά μέσα στον οικισμό και τριών στα άκρα του).Χαρακτηριστική είναι αυτή του Αγίου Στεφάνου που χρονολογείται το 1896 και έχει χτιστεί στη θέση της παλιότερης,βυζαντινής εκκλησίας που καταστράφηκε των Αγίων Αναργύρων.Η Παναγία Φανερωμένη του 1853,η Αγία Μαρίνα του 1766,η Αγία Επίσκεψη του 1543 και ο Άγιος Δημήτριος του 1580 (η παλιότερη που σώζεται σήμερα),είναι ενδεικτικά μερικές ακόμη από τις εκκλησίες του Βαρουσίου.Οι παλιότερες εκκλησίες έχουν μικρότερο μέγεθος και φτωχή εμφάνιση.Είναι ενταγμένες μέσα στον οικισμό χωρίς κανένα διακριτικό στοιχείο,πράγμα που υπαγορευόταν από τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπιζε η ελληνική κοινότητα στους πρώτους αιώνες της τουρκικής κατοχής.Αντίθετα, το 19ο αιώνα, με τη μεγαλύτερη ανοχή των Τούρκων,την ευρύτερη οικονομική δυνατότητα και ανάπτυξη της ελληνικής κοινότητας,υπήρχε η άνεση οι εκκλησίες να γίνουν μεγαλύτερες,πλουσιότερες,να αναδεικνύονται σαφώς μέσα στον οικισμό.Έτσι πολλές εκκλησίες ανοικοδομούνται στα πρότυπα της μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής που εξαπλώνεται από το 18ο αιώνα και μετά,σε πανελλήνια σχεδόν κλίμακα, αντικαθιστώντας τους παλιούς μονόκλιτους ναούς.
Οι Εκκλησίες του Βαρουσίου είναι δέκα το αριθμό :




ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

Η αρχαιότερη εκκλησία των Τρικάλων με τρίπλευρη κόγχη ιερού.Στο βόρειου νάρθηκα είναι διαμορφωμένο το παρεκκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα και στο νότιο νάρθηκα το παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου. Η βασιλική κοσμείται με τοιχογραφίες και παλιές εικόνες.










ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ

Τρίκλιτη βασιλική. Είναι κτισμένη πιθανόν στη θέση παλαιότερου ναού στα 1543.
Τιμάται στην Κοίμηση και στα Εισόδια της Θεοτόκου. Μέσα στο ναό υπάρχει παρεκκλήσι του Αγίου Στυλιανού.Υπήρξε μητροπολιτικός ναός των Τρικάλων.










ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Τρίκλιτη βασιλική (1580 μ.Χ.) με ημικυκλική κόγχη ιερού. Η βασιλική κοσμείται με τοιχογραφίες, που χρονολογούνται στα τέλη 16ου – αρχές 17ου αι.
Σώζεται τρίπτυχο προσκυνητάρι και εκκλησιαστικά αντικείμενα.










ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Τρίκλιτη, ξυλόστεγη, καμαροσκέπαστη βασιλική που διαδέχθηκε παλαιότερο ναό. Κτίσθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1891.
Στο ναό φυλάγονται κειμήλια του 16ου–19ου αιώνα (εικόνες, προσκυνητάρι, λειψανοθήκη, έντυπα βιβλία).










ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ

Μονόχωρη ξυλόστεγη τοιχογραφημένη βασιλική, του 1766, στη θέση παλαιότερου ναού. Ο ναός είναι τοιχογραφημένος την ίδια εποχή. Σώζονται παλιές εικόνες.Ανακαινίστηκε το 1924.











ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ

Τρίκλιτη βασιλική, τιμάται στο όνομα της Θεοτόκου. Μπροστά από το ναό ανακαλύφθηκε μικρό τμήμα ρωμαϊκού περιστυλίου. Στον εξωνάρθηκα του ναού βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου. Στο άνω μέρος της κόγχης, κάτω από τη στέγη, είναι γραμμένη με κεραμίδια η χρονολογία 1853. Οι εικόνες του ναού είναι αρκετά παλιές. Φυλάσσονται ιερά σκεύη και ευαγγέλια.










ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Μονόκλιτος καμαροσκέπαστος ναός με τρίπλευρη κόγχη ιερού. Σώζεται το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο και εικόνες του 17ου αιώνα. Το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης κοσμήθηκε το 1853.












ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Τρίκλιτη βασιλική του 1896 στη θέση παλαιότερου ομώνυμου ναού, ο οποίος αποτεφρώθηκε. Από την πυρκαγιά σώθηκαν μόνο κάποιες εικόνες του 13ου αιώνα. Στον ναό σώζονται σημαντικά κειμήλια.Είχε κτιστεί αρχικά τον 14ο αι. από τον Ελληνο-Σέρβο ηγεμόνα Συμεών Ούρεση Παλαιολόγο.Σ’ αυτόν γίνονταν από το 1488 έως το 1739 τα «μηνύματα» και οι χειροτονίες των επισκόπων που υπάγονταν στον μητροπολίτη Λαρίσης,ο οποίος στο διάστημα αυτό είχε έδρα του τα Τρίκαλα.Ο ναός κάηκε το 1882 και ξανακτίστηκε.









ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΕΛΕΗΜΟΝΑ και ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ

Μονόκλιτη καμαροσκέπαστη με τρίπλευρη κόγχη ιερού. Χρονολογείται στα μέσα του 14ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες του ναού ανάγονται στον 18ο αιώνα.











ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

 Είναι ο μητροπολιτικός ναός της πόλης. Κτίστηκε το 1960 στη θέση παλαιοτέρου (1870), ο οποίος καταστράφηκε από βομβαρδισμό γερμανικών αεροπλάνων στις 15 Απριλίου 1941











Ι.Ν των Αγίων Αναργύρων
Ο ναός των Αγίων Αναργύρων είναι ένας από τους εννέα ναούς που διέθετε κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχία η  χριστιανική συνοικία Βαρούσι.Ο ναός που είναι κτισμένος σε υπερυψωμένο ευρύχωρο πλάτωμα είναι μια είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική,τα κλίτη της οποίας διαιρούνται με τμήματα τοίχων.Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή "ανακαινίσθη εκ βάθρων" και τοιχογραφήθηκε το 1575.Κατά μια άποψη ο υφιστάμενος ναός διαδέχθηκε κατεστραμμένο παλαιότερο ναό που υπήρχε στην ίδια θέση .Το αρχικό κτίσμα,του 1575,ήταν μονόχωρο με τρίπλευρη κόγχη στα ανατολικά.Σε μεταγενέστερη περίοδο προστέθηκαν τα πλάγια κλίτη και το κτίσμα υπερυψώθηκε.Εσωτερικά ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες από τις οποίες αυτές του κυρίως ναού χρονολογούνται στο 1575 ενώ οι αντίστοιχες του νάρθηκα στο 1627.Ενδιαφέρουσες,με την έννοια της ιστορικής αναφοράς,είναι οι παραστάσεις των επισκόπων Λαρίσης που εικονίζονται στο νάρθηκα του ναού.Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού και οι εικόνες του χρονολογούνται στον 17ο αιώνα.


Τα Μανάβικα
Μια από τις παλιές γειτονιές των Τρικάλων είναι και τα Μανάβικα.Η γειτονιά που αποτελεί την φυσική συνέχεια του Βαρουσίου.Τα κτίρια όλα κτισμένα με τον ίδιο αρχιτεκτονικό ρυθμό από συμπαγές τούβλο,ψηλοτάβανα με πατάρι και μεγάλα ανοίγματα.
Τα Μανάβικα έχουν μια εξελικτική πορεία στην μακρόχρονη ιστορία τους.
Τη δεκαετία του 1920 λειτουργούσαν εκεί τα πορνεία της πόλης,ουζερί και ταβερνάκια.Όταν τα πορνεία σταμάτησαν να λειτουργούν στην γειτονιά,στα κτίρια αυτά άρχισε να λειτουργεί η λαχαναγορά.
Σήμερα πλήρως ανακαινισμένα,στο μεγαλύτερο βαθμό,τα καταστήματα έχουν μετατραπεί σε παραδοσιακές ταβέρνες,εστιατόρια και μπαράκια,διατηρώντας την παραδοσιακή τους μορφή και την συνέχειά τους στο χρόνο.
Τα Μανάβικα με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους ομορφιά εξακολουθούν να προσελκύουν την προσοχή των Τρικαλινών αλλά και των επισκεπτών της πόλης.


Εικαστική παρέμβαση - Τοιχογραφία
Μια εικαστική παρέμβαση κοσμεί τα Μανάβικα.Πρόκειται για μια τοιχογραφία η οποία ολοκληρώθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2006 και καταλαμβάνει επιφάνεια 150μ2.Με αφορμή το διακρατικό πρόγραμμα «Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις Αστικής Ανάπτυξης σε Τοπικές Ζώνες Μικρής Κλίμακας στον Άγιο Οικουμένιο Τρικάλων»,που ανέλαβε το Π.Ε.Π. Θεσσαλίας και η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Τρικκαίων με αφορμή την αισθητική ανάπλαση όψεων των κτιρίων.Η τοιχογραφία εγκαινιάστηκε παρουσία του Δημάρχου Τρικκαίων και της Δημάρχου του 5ου διαμερίσματος της Λυών.
Η εταιρεία SACVL,οι ζωγράφοι της εταιρείας Cite de la Creation και οι ηλεκτρολόγοι της εταιρείας ΗΤΕ καταξιωμένες στο διεθνή χώρο με έργα τεχνοτροπίας της «Αρχιτεκτονικής Οφθαλμαπάτης» και έχουν ανάλογες εργασίες στη Λυών,στο Sofitel του Καΐρου,μια μεγάλη επιφάνεια στη Ρωσία,το Castillo de Moro στην Κούβα,το μουσείο Ermitage στο Saint Petersbourg και αλλού,ανέλαβαν το έργο.Η τοιχογραφία είναι μοναδική στα Τρίκαλα αλλά και στην Ελλάδα.
Η τοιχογραφία αποδίδει με ρεαλιστικό τρόπο την αναπαράσταση της καθημερινότητας μας. Εικόνες από τα μπαλκόνια των σπιτιών,η ταβέρνα και το μουσικό της πρόγραμμα,οι τραγουδοποιοί στα μπαλκόνια,η λαϊκή αγορά με τις νοικοκυρές να κάνουν τα ψώνια τους,τα παιδιά ανέμελα στο παιχνίδι της γειτονιάς.Εικόνες απλές,καθημερινές αλλά και τόσο προσφιλείς.
Η φανταστική δουλειά των ζωγράφων και ο επιμελημένος φωτισμός δίνουν μια άλλη αίγλη στη γειτονιά.Η τοιχογραφία αποτελεί πραγματικά ένα πόλο έλξης των περιπατητών και θαμώνων της περιοχής και την νοητή μεταφορά τους στο «χθες».
Ένα πραγματικό καλλιτέχνημα για την πόλη των Τρικάλων.