Τόσα χρόνια μετά τον θάνατο του Αρη Βελουχιώτη ένα ερώτημα περιμένει απάντηση:τι απέγινε το κομμένο του κεφάλι μαζί με εκείνο του Τζαβέλλα,μετά τη δημόσια κρέμασμα τους στον φανοστάτη της πλατείας των Τρικάλων;
H αντίστροφη μέτρηση για τον Αρη Βελουχιώτη (Θανάσης Κλάρας) ξεκινά ουσιαστικά με τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945),η οποία προέβλεπε την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ.Ο Βελουχιώτης καταδίκασε τη Συμφωνία της Βάρκιζας ως αποκορύφωμα των Συμφωνιών του Λιβάνου (Μάιος 1944) και της Καζέρτας (Σεπτέμβριος 1944).
Ο αρχηγός του ΕΛΑΣ τασσόταν υπέρ της συνέχισης της ένοπλης δράσης,θεωρώντας υποχωρητική τη στάση των ηγεσιών του EAM και του KKE.Μετά από ενδοκομμουνιστικές διανέξεις και διαφωνίες,τον Απρίλιο του '45 η 11η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ θα προχωρήσει στην αποκήρυξη και στη διαγραφή του.
Το Σάββατο 16 Ιουνίου 1945 είχαν εντοπίσει (μετά από υποδείξεις βοσκών και χωρικών) οι ομάδες του Βόιδαρου,οπλαρχηγού του Ζέρβα,του Μόκκα και οι άνδρες του 118ου Τάγματος Εθνοφυλακής την θέση του Βελουχιώτη στη χαράδρα της Μεσούντας Άρτας.
Τρία είναι τα σενάρια του θανάτου του.Οταν ο κλοιός έσφιγγε,ο Βελουχιώτης έδωσε τη διαταγή να τραβήξουν όλοι προς τον Αχελώο,που διασχίζει την περιοχή,ενώ εκείνος έμεινε πίσω και κατόπιν ακούστηκε ένας πυροβολισμός.Οι αντάρτες κρατούσαν μία τελευταία σφαίρα για τον εαυτό τους.Ο Τζαβέλλας φώναξε στους άλλους πως ο Βελουχιώτης σκοτώθηκε.Ζήτησε να τον ακολουθήσουν στον θάνατο.Εκείνοι δεν συμφώνησαν.Τότε,έσκισε τις φωτογραφίες που είχε ο Βελουχιώτης πάνω του,έσπασε το ρολόι του και το πιστόλι του και όταν απομακρύνθηκαν οι υπόλοιποι αγκάλιασε το άψυχο σώμα του και τράβηξε την περόνη μιας χειροβομβίδας «Μιλς».Αυτή είναι η μία από τις εκδοχές του θανάτου του.Δεύτερη είναι εκείνη που λέει ότι ο Βελουχιώτης δεν αυτοκτόνησε με το πιστόλι του αλλά με τη χειροβομβίδα,έχοντας πλάι του τον πιστό του Τζαβέλλα,ενώ οι επίσημες αναφορές του Στρατού ήθελαν τον 40χρονο ηγέτη του ΕΛΑΣ να έχει πέσει από τα πυρά του στρατού.
Τη Δευτέρα 18 Ιουνίου 1945 η ανταπόκριση των «Νέων» από την Πάτρα ανέφερε:«Εξω της Αρτης και παρά την θέσιν Μεσίντα τμήματα Εθνοφυλακής ενεπλάκησαν με την συμμορίαν του Αρη Βελουχιώτη.Μετά πολύωρον μάχην η συμμορία του Βελουχιώτη διελύθη,ενώ αυτός ούτος ο Βελουχιώτης μετά του καπετάν Τζαβέλλα εφονεύθησαν.Προστίθεται,ότι η συμπλοκή εγένετο την 3ην απογευματινήν του Σαββάτου και ότι συνελήφθη ο εγκληματίας Σωτήριος Δράκος,μέλος της συμμορίας.Αι κεφαλαί των φονευθέντων μεταφέρονται εις Τρίκκαλα».Την είδηση του θανάτου θα επιβεβαιώσει και ο «Ριζοσπάστης», μιλώντας όμως για αυτοκτονία.Το δημοσίευμα της Τρίτης 19 Ιουνίου στη δεύτερη σελίδα έφερε τον τίτλο:«Ο Αρης αυτοκτόνησε αφού τραυματίστηκε σε συμπλοκή με Αγγλους,Εθνοφύλακες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες».H ανταπόκριση από τη Λάρισα σημείωνε ότι «κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αρης τραυματίστηκε και για να μη συλληφθεί αιχμάλωτος αυτοκτόνησε με χειροβομβίδα της οποίας προκάλεσε την έκρηξη».Και κατέληγε: «Με την ίδια χειροβομβίδα σκοτώθηκε και ο Τζαβέλλας.Τα κεφάλια του Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα έκοψαν με μαχαίρια και τα μετέφεραν στα Τρίκκαλα,όπου τα κρέμασαν στους φανοστάτες της κεντρικής πλατείας».
Τα κεφάλια έκοψε ο καπετάν Δράκος με σουγιά κατ' εντολήν του Βόιδαρου.H μαρτυρία του ΕΔΕΣίτη A. Λύκκα από την Ελάτη Αρτας,όπως την κατέγραψε ο γιατρός X. Γκούβας το 1985,είναι η εξής:«Ο Βόιδαρος ήταν όλο χαρά και διέταξε τον Δράκο να κόψει το κεφάλι του Βελουχιώτη με τον σχιά (σουγιά).Εκείνος δεν μπορούσε ούτε ανάσα να πάρει.Εβγαλε έναν σχιά,απ' αυτούς που διπλώνουν στα δύο και πήγε κοντά να κόψει το κεφάλι του.Ελα όμως που ο σχιάς δεν έκοβε και ταλαιπωρήθηκε ο έρμος.Πρέπει να 'κανε περισσότερα από δεκαπέντε λεπτά ν' αποκόψει το κεφάλι.Δυσκολεύθηκε εκεί που είναι τα νεύρα.Ο Βόιδαρος έπιασε το κεφάλι από τα μαλλιά και το σήκωσε ψηλά να το δουν όλοι όσοι ήταν εκεί τριγύρω.Καθώς έσταζε ακόμα αίματα,το έβαλαν στον τουρβά.Για να μη μυρίσει στη διαδρομή το παραφούσκωσαν με αλάτι».
Τα κεφάλια μεταφέρθηκαν μέσω Μεσούντας και Μυρόφυλλου στα Τρίκαλα.Το έγγραφο του στρατιωτικού διοικητή Λάρισας συνταγματάρχη Μουκανάκη της 18ης Ιουνίου αναφέρει: «Αι κεφαλαί των Αρη και Τζαβέλλα εξετέθησαν εις κοινήν θέαν εις την πλατείαν της πόλεως Τρικκάλων.Εδόθη διαταγή να ταφώσι μετά την λήψιν των διαφόρων φωτογραφιών κτλ. παρά της σημάνσεως Χωροφυλακής Τρικκάλων».
Οι μαρτυρίες,σε συνδυασμό με τα δημοσιεύματα της εποχής,για το πόσο έμειναν κρεμασμένα τα κεφάλια στον φανοστάτη διαφέρουν.Αλλού προκύπτει πως ήταν από 18 ως 20 Ιουνίου και αλλού από 17 ως 19 Ιουνίου και στις δυο περιπτώσεις πάντως λιγότερο από 48 ώρες.Ηταν πιασμένα με σχοινί (ή συρματόσχοινο) από τις άκρες ενός πασάλου,ο οποίος δέθηκε σε προσιτό για τα μάτια των πολιτών σημείο του πανύψηλου φανοστάτη που έστεκε στην κεντρική πλατεία Ρήγα Φεραίου.H «Ακρόπολη» θα γράψει:«Πυκνά πλήθη παρήλασαν από την πλατείαν όπου ήσαν ανηρτημέναι αι κεφαλαί διά σχοινίων από τον πάσσαλον.».
Ενώ ο δημοσιογράφος και μέλος του 118ου Τάγματος Εθνοφυλακής Ρίζος Μπόκοτας («Ποιος κρύβει το κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη»,Γλάρος, 1984) θα καταγράψει:«Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας,με πίπιζες, νταούλια,ζουρνάδες,βασιλικά θούρια και με το "Ζέρβα μ', σε θέλει ο βασιλιάς..."».
Στο ρεπορτάζ της 19ης Ιουνίου η «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα αναφέρει ότι «αι κεφαλαί των δύο αρχηγών εξετέθησαν προς κοινήν θέαν εις την κεντρικήν πλατείαν των Τρικκάλων καθ' όλην την ημέραν τής χθες,χιλιάδες δε κόσμου παρήλασαν διά να ίδουν την κεφαλήν του φοβερού Αρη».H εφημερίδα μεταφέρει και την εξής σημαντική πληροφορία: «Αργά την νύκτα αι Αρχαί απέσυρον τας εκτεθειμένας κεφαλάς,πιστεύεται δε ότι αύται ταριχευόμεναι θα μεταφερθούν ενταύθα.Τα πτώματα εγκατελείφθησαν εις τον τόπον της μάχης».
H πληροφορία για ενδεχόμενη μεταφορά των κεφαλιών στην Αθήνα έχει το ειδικό ενδιαφέρον της,σε συνδυασμό με το ταξίδι του Ναπολέοντα Ζέρβα στα Τρίκαλα,ενώ ως προς τις σορούς των δύο ανταρτών οι επικρατέστερες εκδοχές,που προκύπτουν από μαρτυρίες,είναι δύο:ή ότι πετάχτηκαν επί τόπου στον Αχελώο ή ότι τις περιέφεραν στα χωριά με κάρο και κατόπιν τις πέταξαν.Σε κάθε περίπτωση θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι δεν βρέθηκαν και δεν ετάφησαν ποτέ. Ωστόσο ούτε για τις σορούς έχει αποκαλυφθεί τι πραγματικά συνέβη. Ο ιδρυτής του ΕΔΕΣ ανέβηκε από την Αθήνα για να συγχαρεί τον στρατό για "τη μεγάλη επιτυχία του να πιάσει τον αρχισυμμορίτη Βελουχιώτη".Μετά τις εκδηλώσεις γύρω από τον φανοστάτη και την αποκαθήλωσή τους,τα κεφάλια μεταφέρθηκαν μέσα σε τσουβάλι από χωροφύλακες στην τότε Διοίκηση Χωροφυλακής και τοποθετήθηκαν μέσα σε τσίγκινο καζάνι με πάγο και αλάτι ώσπου να τα δει ο Ζέρβας.
Υπάρχει ωστόσο η εκδοχή ότι τα κεφάλια δεν πετάχτηκαν ούτε θάφτηκαν,αλλά μεταφέρθηκαν.Ο αρχηγός του ΕΔΕΣ φθάνει στα Τρίκαλα (το ταξίδι του τοποθετείται χρονικά γύρω στις 20 - 21 Ιουνίου) και οδηγείται στη διοίκηση για να τα δει,ενώ το βράδυ θα οργανωθεί γλέντι προς τιμήν του Ζέρβα στη σάλα κάτω από το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον»,παρουσία γνωστών πατριωτών του θεσσαλικού κάμπου,όπως ο Σούρλας από τα Φάρσαλα και ο Τσιαντούλας από τα Τρίκαλα.
Τα ίχνη των κεφαλιών χάνονται με την αναχώρηση του Ζέρβα για την Αθήνα.Κατά τον ισχυρισμό του Μπόκοτα -αλλά και τις υποψίες άλλων-τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Αθήνα «για να καταλήξουν στο Εγκληματολογικό Μουσείο,δίπλα σε εκείνα των λήσταρχων Γιαγκούλα,Μπαμπάνη,Τζαμήτρα κ.ά.».H φήμη αυτή ωστόσο ουδέποτε επιβεβαιώθηκε,ενώ κατηγορηματικά τη διέψευσε-εμφανώς ενοχλημένος-ο υπεύθυνος του Εγκληματολογικού Μουσείου καθηγητής Ιατροδικαστικής κ. Σ. Κουτσελίνης(Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1933 και βρίσκεται στην Ιατρική Σχολή στην περιοχή Γουδί,ενώ η πρόσβαση σε αυτό δεν επιτρέπεται στο ευρύ κοινό και στους δημοσιογράφους.)
H «Ελεύθερη Ελλάδα»,το όργανο του EAM,ζητούσε στις 20.6.1945 να κατεβάσουν τα κεφάλια από τον φανοστάτη και να τα μεταφέρουν στον Γοργοπόταμο για να ταφούν,«εκεί που ο Αρης δόξασε την Ελλάδα».Και καλούσε «να μη μιλούν για ταρίχευση και για μεταφορά του λειψάνου στην Αθήνα».H «Ακρόπολις» ωστόσο θα γράψει την επομένη ότι «αι δύο κεφαλαί ενεταφιάσθησαν ήδη συμφώνως προς εντολήν των Αρχών»,κάτι που θεωρείται από πολλούς το πιο πιθανό.Πού όμως;Κανείς δεν έμαθε ποτέ!Κάποιοι από εκείνους που έζησαν τα γεγονότα εικάζουν ότι τα κεφάλια θάφτηκαν εν όσω ήταν στα Τρίκαλα-και σε άγνωστο σημείο για να μη γίνουν πόλος προσέλκυσης των ομοϊδεατών του Βελουχιώτη-και ότι ουδέποτε μετεφέρθησαν στην Αθήνα.Παρά τις προσπάθειες όμως που κατέβαλαν επί σειρά ετών οι ανιψιές του,θυγατέρες του αδελφού του,Μπάμπη Κλάρα,αλλά και συναγωνιστές του,δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν την αλήθεια.
Δημοσιεύματα εφημερίδων για τον θάνατο του Βελουχιώτη
 |  |  |
 |  |  |